کد مطلب:36149 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:34

گنجینه پرسمان » اعتقادات

درباره « معاد » چند نظريه وجود دارد؟

در اين باره در تاريخ كلام و فلسفه پنج نظريه از جانب صاحب نظران مطرح گرديده است كه يادآور ميشويم:
1ـ انكار معاد: اين نظريه را گروهي از فلاسفه طبيعي برگزيدهاند. واقعيت انسان از نظر اين گروه عبارت است از همين هيكل و پيكر مادي، و مزاج و قواي جسماني آن كه بواسطه مرگ بكلي نابود ميگردد، و جز مواد عنصري پراكنده آن چيزي باقي نميماند، و از آنجا كه اعاده معدوم محال است، بنابراين اعاده انسان كه پس از مرگ معدوم ميگردد، محال خواهد بود.
2ـ شك و ترديد در مورد معاد: گفته شده است كه جالينوس در مساله معاد دچار شك و ترديد بوده و به اصطلاح راه « توقف» را پيش گرفته است زيرا ترديد داشته است كه آيا نفس انساني همان مزاج مادي بدني است تا بواسطه مرگ نابود گردد، و ديگر اعاده نشود، و يا آنكه جوهري است كه پس از مرگ باقي ميماندو در سراي ديگر برانگيخته ميشود.
3ـ فقط معاد جسماني: جمهور مسلمانان و اكثريت فقيهان و حديث نگاران (در دورههاي پيشين) تنها به معاد جسماني معتقد گرديده و معاد روحاني را انكار نمودهاند زيرا از نظر آنان روح داراي واقعيتي مادي است كه مانند آتش در زغال و يا آب در برگهاي گل، در بدن سريان و جريان دارد و در نتيجه با نابودي بدن پس از مرگ، روح نيز نابود گرديده و چيزي به عنوان واقعيت انسان باقي نميماند تا در عالم ديگر برانگيخته شود.
4ـ فقط معاد روحاني: اكثريت فلاسفه ( پيشين) و پيروان حكمت مشاء، تنها معاد روحاني و عقلي را پذيرفتهاند، زيرا بدن پس از مرگ و قطع علاقه روح از آن نابود ميگردد، و چيزي از صورت و اعراض آن باقي نميماند، تا بار ديگر در قيامت اعاده شود. ولي نفس داراي واقعيتي مجرد از ماده است كه نابودي و فنا در آن راه ندارد. بنابراين، پس از مرگ و قطع علاقه آن از بدن به عالم مفارقات باز ميگردد.
5 ـ هم جسماني و هم روحاني: بسياري از بزرگان و حكماء و مشايخ عرفاء و گروهي از متكلمين مانند غزالي، كعبي، حليمي، راغب اصفهاني و بسياري از علماء اماميه مانند شيخ مفيد سيدمرتضي، شيخ طوسي، محقق طوسي و علامه حلي، هر دو معاد جسماني و روحاني را پذيرفتهاند. زيرا آنان نفس را جوهري مجرد از ماده ميدانند كه بار ديگر در سراي آخرت به بدن باز مي گردد اين نظريه را اكثر نصاري نيز قبول نمودهاند.

---

منشور جاويد ج 9
آية الله جعفر سبحاني